Do 2030 roku globalna produkcja elektrośmieci może osiągnąć poziom 120 milionów ton, przy czym tylko jedna piąta z tej masy trafi do specjalistycznych zakładów recyklingowych. W Polsce – jak pokazują najnowsze statystyki z raportu „Global E-waste Monitor 2024” – poziom zbiórki elektrośmieci wynosi aż 85%. Tym samym nasz kraj jest jedynym w Unii Europejskiej, który przekracza wymagania narzucone przez dyrektywę WEEE. Różnica między światową produkcją elektrośmieci, a poziomem ich zbiórki, ujawnia znaczne luki w krajowych systemach zarządzania odpadami, głównie spowodowane niewystarczającymi regulacjami, brakiem infrastruktury oraz ograniczoną świadomością społeczną. Na tym polu wciąż jest wiele do zrobienia, nawet w krajach rozwiniętych. Statystyki pokazują, że większość państw Unii Europejskiej nie zbliża się do norm narzuconych dyrektywą WEEE, często odzyskując mniej niż połowę swoich elektrośmieci. Unijne cele zdołały zrealizować Chorwacja, Bułgaria i Polska, przy czym jedynie nasz kraj przekroczył wyznaczony próg, stając się wzorem w efektywnym zarządzaniu e-odpadami na poziomie europejskim.

Recykling po polsku, czyli jak radzimy sobie z elektrośmieciami

Statystyczny Polak produkuje około 12 kg e-odpadów rocznie, a każde z tych urządzeń stanowi potencjalne zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz zdrowia ze względu na różne toksyczne substancje i metale ciężkie używane do ich produkcji.

Małe urządzenia elektryczne i elektroniczne warto wyrzucać do specjalnych czerwonych pojemników, które są dostępne w kilkuset miastach w kraju. W przypadku większych przedmiotów, jak lodówki, pralki czy sprzęt biurowy, zachęcamy do umówienia bezpłatnego odbioru prosto z domu lub firmy. Dużym problemem i jednocześnie wyzwaniem dla gospodarki cyrkularnej są drobne urządzenia AGD i RTV. Ze względu na swój rozmiar takie sprzęty relatywnie rzadko trafiają do firm zajmujących się profesjonalnym recyklingiem. Zwykle są przechowywane w mieszkaniach lub wyrzucane do śmietników razem z innymi odpadami. Według szacunków stare smartfony i małe AGD takie jak czajniki elektryczne, żelazka czy odkurzacze stanowią ponad połowę z 20 mln sztuk elektrycznych śmieci, które Polacy mają w swoich domach.

Co daje nam recykling elektrośmieci?

Urządzenia elektryczne zawierają wiele ważnych materiałów, które w wyniku recyklingu mogą być ponownie wprowadzone do cyklu produkcyjnego. Należą do nich m.in. metale szlachetne takie jak: złoto, srebro, pallad i platyna oraz surowce krytyczne takie jak lit czy kobalt, kluczowe dla przyszłych technologii - energii odnawialnej i elektromobilności. 

Jak pokazują unijne prognozy, tylko na potrzeby baterii do samochodów elektrycznych i magazynowania energii Europa będzie potrzebować do 2030 r. nawet 18 razy więcej litu, a do 2050 r. - nawet 60 razy więcej. Według raportu 'Global E-waste Monitor 2024' w skali świata elektrośmieci zawierały 31 miliardów kg metali, w tym 4 miliardy kg surowców krytycznych. Ponad 60% metali zostało skutecznie odzyskanych i wprowadzonych z powrotem do obiegu.

Technologie unikalne na skalę europejską

W celu maksymalizacji odzysku surowców i minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko, polskie firmy specjalizują się w recyklingu określonych odpadów i przetwarzaniu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, baterii i akumulatorów, tonerów czy świetlówek. W wyniku procesów powstają surowce gotowe do recyklingu, jak szkło, metale, tworzywa sztuczne, rtęć i halofosforan wapnia, możliwe jest też uzyskanie różnorodnych cennych surowców i metali, takich jak aluminium, miedź, metale żelazne i nieżelazne, stal czy mosiądz.

Tak przygotowane materiały są wysyłane do hut czy zakładów produkcyjnych, które nadadzą im nowe życie. Jedną z najnowszych inwestycji w grupie jest instalacja do przetwarzania polistyrenu - tworzywa termoplastycznego, z którego produkuje się między innymi elementy wnętrz lodówek i lad chłodniczych. Jest ona w stanie przetworzyć do 2 ton materiału w ciągu godziny. W efekcie powstaje regranulowany polistyren, który nadaje się do dalszego wykorzystania. Dzięki tym działaniom spółka aktywnie uczestniczy w tworzeniu gospodarki cyrkularnej. Potrzebny jest kompleksowy system zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, baterii oraz tekstyliów. Bo tylko tak zintegrowany model zarządzania odpadami otworzy nowe możliwości dla gospodarki o obiegu zamkniętym.

Źródło: Zielona Interia